منبع: HBR
اقتصاد جهانی هنوز به صورت خطی عمل می کند و با استخراج، تولید، مصرف و دفع مواد مشخص می شود. با توجه به اینکه ما در سیاره ای با منابع محدود زندگی می کنیم، این یک مشکل است. با این حال، تغییر به یک اقتصاد چرخشی، که در آن کسبوکارها منابع مورد استفاده در زنجیره ارزش خود را بازیابی یا بازیافت میکنند، با وجود ارائه تریلیونها دلار در خلق ارزش، گریزان مانده است. موانع شامل ارزش باقیمانده پایین محصولات استفاده شده، ناتوانی در جمع آوری مواد، هزینه های گزاف جداسازی و فرآوری مواد و عدم قابلیت ردیابی محصولات و موادی است که در حال بازیافت هستند.
برای تسریع سرعت نوآوری و یادگیری، موسسه دیجیتال، داده و طراحی در دانشکده بازرگانی هاروارد اخیرا میزبان رویدادی با تمرکز بر اقتصاد چرخشی بود که در آن کارآفرینان و رهبران کسب و کار نحوه استفاده از ابزارهای دیجیتال و نحوه استفاده از آنها را به اشتراک گذاشتند. هوش مصنوعی برای رفع این موانع و ایجاد بازارها و مدل های تجاری کاملاً جدید. به طور خاص، این کنفرانس به شناسایی سه راه اصلی برای دستیابی به یک اقتصاد دایره ای تر کمک کرد: افزایش استفاده از محصول، کارایی مواد و استفاده از مواد بازیافتی.
استفاده از محصول به دنبال افزایش عمر مفید یک محصول، از طریق به اشتراک گذاری پلت فرم های اقتصادی، برنامه های بازسازی محصول، یا افزایش مدت زمان محصول است. یکی از راههای جدید شرکتها برای افزایش عمر محصول، از طریق بهروزرسانیهای نرمافزاری است که ارزش باقیمانده محصول را افزایش میدهد. به عنوان مثال امروزه آیفون ۸۰ درصد بازار را در بین ۳۰۰ میلیون گوشی موجود در بازار دست دوم تشکیل می دهد. Marcelo Claure، مدیر عامل سابق Sprint و Softbank International، در این رویداد توضیح داد که دلیل اصلی این موفقیت، سازگاری رو به جلو سیستم عامل iOS است که تضمین می کند کاربر می تواند به اکوسیستم برنامه و همه ویژگی های جدیدی که اپل منتشر می کند دسترسی داشته باشد و این باعث می شود آیفون به عنوان یک محصول باکیفیت در بازار دست دوم باقی بماند. بهروزرسانیهای نرمافزاری از طریق فضای بی سیم در حال تبدیل شدن به یک هنجار برای محصولات بیشتر – حتی خودروها – است. در نتیجه ما انتظار داریم ارزش باقیمانده محصولات دست دوم افزایش یابد و میزان استفاده از محصول افزایش یابد.
بر خلاف باور رایج که افزایش عمر مفید محصول ممکن است رشد فروش را مختل کند و بنابراین شرکتها باید راهبرد خرید برنامهریزی شده را اجرا کنند، شرکتهای پیشتاز فهمیدهاند که افزایش استفاده از محصولات، یک مکانیسم برای رسیدن به مصرفکنندگان جدید، بهبود رضایت مشتری و ساخت مدل کسبوکاری است که تلاش میکند تا از طریق خدمات، محصولاتی با دوام بیشتری را ایجاد کند. اپل در حال حاضر ۹۳۵ میلیون مشترک در بخش خدمات خود دارد که به تقریبا ۸۰ میلیارد دلار درآمد رسیده و با مارجین ناخالصی نزدی دو برابر بیشتر از کسبوکار سختافزاری عمل میکند.
فرصت دیگری برای افزایش عمر مفید محصولات از طریق مدل محصول به عنوان خدمات است که در آن شرکت ها مالکیت یک محصول را حفظ می کنند در حالی که مصرف کنندگان هزینه استفاده از آن را پرداخت می کنند. پیشرفت در فناوری داده و ردیابی جریان اطلاعات بهتری را برای تسهیل این مدل کسب و کار ممکن کرده است. برای مثال، SuperCircle یک زیرساخت دیجیتالی ایجاد کرد که با یکپارچهسازی دادههای خرید مشتری با سیستمهای انبار و توزیع برای ردیابی چرخه عمر لباس، چرخش را در صنعت مد فعال کرد. کارآفرین کلوئه سونگر، یکی از بنیانگذاران SuperCircle، توضیح داد که چگونه با برندهای پوشاک مانند Reformation همکاری می کنند تا تجربه ای برای مشتری ایجاد کنند که امکان بازگرداندن کالاها با اعتبار یا تخفیف را فراهم می کند، در حالی که زیرساخت های لجستیکی را برای جمع آوری و فروش این لباس ها به بازیافت تسهیل می کند. بخش شناسایی مصرفکننده بهعنوان مالک موقت یک دارایی با عمر طولانی، دنیایی از فرصتها را برای ادامه جذب مشتری باز میکند.
بهره وری مواد، که به ساخت محصولات با مواد کمتر اشاره دارد، برای بسیاری از شرکت هایی که مدت هاست یک مدل عملیاتی ناب را دنبال می کنند، مفهوم جدیدی نیست که مشخصه آن به حداقل رساندن ضایعات در فرآیندهای تولید است. با این حال، با پیشرفت های اخیر در هوش مصنوعی و فناوری نوآورانه، بهره وری مواد شاهد ظهور فرصت های بیشتری است.
به عنوان مثال، در کنفرانس ما، شنوندگان شاهد ارائهی شلی کسبوکار SXD Zero Waste بودند که هوش مصنوعی را به کار میگیرد تا مدل لباس را با کمترین هدررفت قبل از تولید از قطعات باقی مانده بهینهسازی کند. نتیجه، ایجاد جلوههایی شامل سویشرت، لباس و شلوار با صفر هدررفت در پارچه و هزینه کمتر تا حدود ۵۵٪ در مقایسه با طراحیهای سنتی است که دارای ۱۰ تا ۳۰٪ هدررفت هستند. راهکارهای کارآفرینی موفق آنهایی خواهند بود که وقت خود را صرف آموزش مشتریان B2B درباره پتانسیل صرفهجویی در هزینه و نیاز به بازبینی فرآیندهای سابقهداری که به طور سنتی منجر به بیشترین هدررفت میشود، مانند طراحی مد را کنند.
بخش “تکنولوژی سخت” که از علوم پیشرفته، مهندسی و تکنولوژی جدید استفاده میکند، همچنین قابلیت ایجاد راهکارهایی را دارد که هم میزان تاثیر مواد در زنجیره تامین موجود را کاهش میدهد و هم راهکارهایی را ایجاد میکند که میتواند به راحتی در زنجیره تامین موجود وارد شود. لوسیانو بوئنو که شرکت GALY را تأسیس کرده است، یک نمونه کارآفرین در این حوزه است که از سلولها در آزمایشگاه به جای کشت زمینی، پنبه را کشت میکند و با استفاده از ۸۰٪ کمتر منابع نسبت به کشاورزی سنتی، این پنبه را رشد میدهد. بخش مهمی از سفر نوآوری در تکنولوژی سخت، آموزش سرمایهگذاران درباره چرخههی نوآوری بلند مدت و نیاز به تکرار در مسیر قابلیت اسکالینگ است.
شاید شناخته شده ترین عنصر یک مدل کسب و کار چرخشی شامل به حداقل رساندن استفاده از مواد اولیه به عنوان درصدی از کل مواد یک محصول باشد. به عنوان مثال، محصولات اپل اکنون دارای ۲۰ درصد مواد بازیافتی هستند. فراتر از کاهش انتشار کربن، استفاده از مواد بازیافتی بیشتر به شرکت ها کمک می کند تا “امنیت مواد” را افزایش دهند، که به ویژه برای صنایع وابسته به مواد معدنی کمیاب مانند لیتیوم و کبالت نگران کننده است. افزایش مواد بازیافتی همچنین یک راه حل کلیدی برای کاهش شدت کربن در صنایعی مانند سیمان و فولاد است. با این حال، جوی چن و پر اندرس انکویست از مک کینزی تاکید کردند که در دسترس بودن مواد بازیافتی در حال حاضر محدود است و گاهی گرانتر از مواد اولیه است. پیشرفتهای فناوری برای افزایش دسترسی به مواد بازیافتی با کیفیت بالا و کاهش هزینهها، فرصتهای بزرگی هستند.
به طور خاص، افزایش بازیابی و جداسازی مواد کلیدی برای در دسترستر کردن و مقرون به صرفهتر کردن مواد بازیافتی است. Bjørn Arve Ofstad مدیر عامل Norsk Gjenvinning، بزرگترین شرکت مدیریت پسماند در شمال اروپا، توضیح داد که این بخش به مواد اولیه بالادستی، فناوری برای دستهبندی و پردازش زبالهها برای استفاده در پایین دست و یک گیرنده پایین دستی نیاز دارد. این فرآیند باید در مقیاس صنعتی انجام شود که مواد در زمان، قیمت و کیفیت مناسب در دسترس باشند. رباتیک می تواند این فرآیند مرتب سازی را با هزینه کمتر تسهیل کند. به عنوان مثال، اپل Daisy را توسعه داد، یک ربات پیشرفته که می تواند آیفون را در ۱۸ ثانیه به اجزای قابل استفاده مجدد از جمله مواد معدنی کمیاب مانند کبالت، طلا و پلاتین تجزیه کند.
زنجیرههای تامین غیرشفاف موانع قابلتوجهی را برای درک تجزیه مواد در پایان عمر برای بازیابی و مرتبسازی نشان میدهد. ماریا مککلی، از گوگل، توضیح داد که چگونه در سال ۲۰۱۹ گوگل راهحلی را برای استفاده از یادگیری ماشینی و تجزیهوتحلیل برای ارائه دید جامعتری از تاثیر در امتداد زنجیره ارزش نساجی بهکار برد و در سال ۲۰۲۱ توانست این پیشنهاد را به برندهای دیگر گسترش دهد. راه حل دیگری که توسط Hari Nair از Procter & Gamble توضیح داده شده است، پروژه HolyGrail است که از واترمارک دیجیتال در محصولات استفاده می کند تا دسته بندی مواد قابل بازیافت را در پایان عمر آسان تر کند.
برای حمایت از پذیرش و مقیاسپذیری این راهحلهای دیجیتالیسازی، به سرمایهگذاری برای تأمین مالی فرصت تریلیون دلاری نیاز داریم. با این حال، تخصیصدهندههای دارایی در چرخش با چالش «تشخیص الگو» روبرو هستند، جایی که توانایی شناسایی فرصتهای امیدوارکننده هنوز در حال تکامل است. صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر برای سرمایهگذاری در شرکتهای در مراحل اولیه با نیازهای مخارج سرمایهای قابل توجه مردد بودهاند، که اغلب در راهحلهای دایرهای صادق است. از سوی دیگر، صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی تمایلی به سرمایهگذاری در استارتآپهای در مراحل اولیه ندارند. یک راه حل که توسط اندرو مرینو از Generate Capital توضیح داده شده است، ظهور صندوق های چندبخشی متمرکز بر پایداری است که شکاف بین سرمایه گذاری سنتی و سهام خصوصی را پر می کند. برای بهره برداری از پتانسیل سرمایه گذاری کامل اقتصاد چرخشی، سرمایه گذاران نیاز به توسعه تخصص و نوآوری عمیق در ساختارهای سرمایه گذاری دارند.
ما گروهی از مدیران و متخصصان مدیریت، مهندسی، استراتژی و بازاریابی با تجربه بین المللی هستیم که در پی ارتقای سطح دانش کاربردی مدیریت در پهنه صنعت و تجارت کشوریم. در این راه آماده ارایه خدمات در شاخه های کسب وکار گوناگون و صنایع مختلف هستیم.
آدرس: تهران، دهکده المپیک، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری
شماره تماس: ۰۹۱۹۸۳۶۶۳۶۱
ایمیل: Ibc.consulting2020@gmail.com
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.