پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این بخش، بخش های قبلی این مقاله را از طریق لینک های زیر مطالعه نمائید:

نیمه جهانی شدن و باز تعریف استراتژی جهانی شدن(بخش دوم)

معرفی کتاب “نیمه جهانی شدن و بازتعریف استراتژی های جهانی”

۱- ارزش در جهانی از تفاوت‌ها

۱-۱-  کلمات کلیدی

جهانی شدن، استراتژی، نیمه جهانی شدن، استراتژی، کتاب نیمه جهانی شدن و بازتعریف استراتژی، محمدرضا کریمی علویجه، بازتعریف استراتژی، مدیریت جهانی، استراتژی های جهان شمول، بازرگانی بین الملل

۲-۱-رستاخیز جهانی‌شدن در آینده نزدیک؟

پاسخ واضحی در رابطه با رستاخیز جهانی‌شدن وجود دارد. ادعا این است که، حتی اگر جهان امروز کاملا مشابه نیست، در آینده این چنین خواهد بود.

به منظورتحلیل چنین ادعایی باید به‌جای توجه به سطوح یکپارچگی در یک نقطه از زمان، به روند آن بنگریم. نتیجه بسیار جالب است. سال‌ها پیش یکپارچه‌سازی در چند بعد به بالاترین حد خود رسیده بود. به‌عنوان مثال محاسبات اولیه نشان می‌دهند کسری از جمعیت جهان که به صورت بین‌المللی در گذشته مهاجرت کردند -سال ۱۹۰۰ اوج مهاجرت به حساب می‌آید (عصر مهاجرت)- از مهاجرین در سال ۲۰۰۵ بیشتر بوده‌ است.

در ابعاد دیگر نیز سوابقی وجود دارد. اما این موضوع تنها در سال‌های اخیر و پس از دوره‌های طولانی رکود وکسادی اقتصادی^[۱] اتفاق افتاده است. به عنوان مثال اگرچه تا قبل از جنگ جهانی اول، میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به عنوان نسبتی از نرخ تولید ناخالص داخلی به اوج خود رسید اما این میزان تا دهه ۱۹۹۰ هرگز به سطح قبلی خود برنگشت. در حقیقت، بعضی از اقتصاددانان استدلال کردند که قابل توجه‌ترین تحولات رخ داده در طول چند قرن گذشته، کاهش سطح بین‌المللی شدن در جریان بین ۲ جنگ جهانی بوده است وسرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به‌طور ویژه و برجسته این روند را نشان می‌دهد.

البته پیش از جنگ جهانی اول، این یکپارچگی رخ داده بود و در زمان نسبتا کوتاهی پس از جنگ جهانی دوم نیز دوباره آن یکپارچگی دیده شد و حتی از سطح قبلی، پیشی گرفتند. تجارت بین‌المللی در ارتباط با تولید ناخالص داخلی، نمونه‌ای مناسب در این زمینه است: در جریان دهه ۶۰ میلادی میزان آن افزایش یافت و در سال ۱۹۷۹ برای نخستین بار به ۲۰ درصد رسید و تقریبا بعد از ۲۵ سال به ۲۷ درصد افزایش یافت. بر اساس پیش بینی ها نسبت تجارت به تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۳۰ کمتر از ۳۵ درصد رشد خواهد کرد. با آنکه این درصد افزایش، بی سابقه خواهد بود اما این آن چیزی نیست که رستاخیز جهانی‌شدن از ان حرف می زند.

بهتر است چنین پیش بینی هایی را با درنظرگرفتن نیروهایی که در پشت این روندها وجود دارند، تکمیل نمود. دو نیروی پیش‌برنده یکپارچگی فرامرزی را در نظر بگیرید که در دیدگاه رستاخیز جهانی‌شدن بسیار مورد تاکید قرار گرفته‌اند:

• پیشرفت‌های تکنولوژیکی، به خصوص در زمینه فنآوری ارتباطات
• تغییرات سیاسی که بسیاری از کشورهای جهان را درگیر اقتصاد جهانی کرده است

سؤال اصلی در این زمینه این است که: آیا واقعا این دو نیرو در آینده نزدیک ما را به جهانی یکپارچه می‌رسانند؟

۱-۲-۱-پیشرفت تکنولوژی‌های ارتباطی

به نظر می‌رسد پیشرفت‌های تکنولوژیکی از جمله نیروهای محرکی هستند که بارها در دیدگاه رستاخیز جهانی‌شدن بیان شده‌ است. با توجه به سرعت پیشرفت‌ در قرن گذشته، حمل و نقل و به ویژه تکنولوژی‌های ارتباطات بیش‌ترین توجه را به خود جلب کرده‌اند. برای مثال، هزینه تماس تلفنی سه دقیقه‌ای از نیویورک به لندن از ۳۵۰ دلار در سال ۱۹۳۰ به تقریبا ۴۰ سِنت در سال ۱۹۹۹ رسید و امروزه نیز به‌دلیل تکنولوژی تبادل صدا از طریق اینترنت^[۲]، تقریبا به صفر رسیده است. اینترنت نیز یکی از وجوه جدید ارتباطاتی است (ترکیبی از علم دیجیتال و تلاقی علم ارتباطات و محاسبات) و سرعت آن چندین برابر از سرویس قدیمی تلفن بیش‌تر است. افزایش سرعت این گونه پیشرفت‌های تکنولوژیکی، الهام بخش بسیاری از اظهارات رستاخیزی است که از میان آنها به گفته زیر که برگرفته از کتاب “مرگ فاصله‌ها” نوشته فرانسیس کایرنکراس^[۳] می‌باشد، اشاره می‌کنم:

“ایده‌های جدید با گذر از مرزهای فیزیکی با سرعت بیشتری منتشر خواهند شد. کشورهای فقیر به اطلاعاتی که زمانی تنها به جهان صنعتی محدود بود و به کندی به خارج از آن انتقال پیدا می‌کرد، یا اصلا انتقال پیدا نمی‌کرد، دسترسی پیدا خواهند کرد. رای دهندگان چیزهایی می دانند که روزی فقط دولت مردان از آن اطلاع داشتند. شرکت‌های کوچک، خدماتی را ارائه می‌کنند که قبلا تنها شرکت های بزرگ می‌توانستند آن خدمات را ارائه کنند. به‌طور کلی انقلاب ارتباطات، انقلابی عمیقا مردم‌گرایانه و آزادی‌خواهانه است که میان کوچک و بزرگ، فقیر و ثروتمند، هم‌‌ترازی برقرار می‌کند”.

دلایل موجهی در دفاع از ایده کایرنکراس، ارائه شده است. تکنولوژی‌ها و استانداردها، امکان ارتباط و همکاری را از فاصله‌های دور میسر ساختند و این موضوع بسیار ارزشمند است. همچنین همانطور که کایرنکراس نیز بیان کرده است، تفکیک مکان تولید خدمات از مکان تحویل خدمات، اهمیت بیش‌تری خواهد داشت.

با این وجود، اینکه بر اساس پیشرفت تکنولوژی‌های ارتباطاتی، ایده ای تحت عنوان “مرگ فاصله‌ها” را مطرح نماییم، اغراقی فاحش است. برای درک بهتر، دوباره موضوع اینترنت را در نظر بگیرید. نمی‌توان بین‌المللی شدن ترافیک اینترنت^[۴]را به دقت اندازه‌گیری کرد، خصوصا به‌دلیل معضل افزایش‌ جریان‌های داخلی. اما بهترین تخمینی که می‌توانم بزنم این است که سطح بین‌المللی اینترنت را اندکی پائین‌تر از ۲۰ درصد قرار دهم که باز هم از طریق اِعمال دو فاکتور ۱۰ درصدی به دست می‌آید. اگر تغییرات را بر حسب سطوح بسنجیم، به نظر می‌آید سهم بین‌المللی و به ویژه سهم بین‌قاره‌ای نقل و انتقالات به‌جای آنکه افزایش یابد، کاهش یافته است که دلایل مختلفی دارد، از افزایش سریع داد و ستد پایا پای ^[۵] گرفته تا توسعه گزینه های خاص برای ایالات متحده که تا کنون گذاشتن هاب^[۶] برای تمام سوئیچینگ‌های بین‌المللی مجازی بوده است.

بررسی کسب و کارهای واقعی، منجر به ارایه نظریات دقیق تر مبتنی بر داده‌های واقعی تر می شود. خدمات فنآوری اطلاعات را به عنوان وجهی مصور از جهانی‌شدن تکنولوژیکی در نظر بگیرید. مجموعی از ۲ درصد یا ۱۱ درصد از خدمات فنآوری اطلاعات، بسته به آن که پتانسیل کلی بازار یا تنها بخشی از آن را در نظر بگیریم، اخیرا در خارج از مرزهای کشورهای صاحب تکنولوژی^[۷] رخ می دهد. یا حتی برای آنکه مثالی با محوریت شبکه داشته باشیم که بتواند موانع موجود در تجارت فرامرزی و آثار آن را بهتر نشان دهد، شرکت گوگل را در نظر بگیرید. این شرکت ادعا می‌کند که بیش از یک صد زبان را پشتیبانی می‌کند و تا حدی به همین خاطر، اخیرا در رتبه بهترین وب‌سایت جهانی قرار گرفته است. اما نفوذ شرکت گوگل، که یکی از بنیان‌گذران آن سرگئی برین^[۸] از کشور روسیه است، در سال ۲۰۰۶ در کشور روسیه، تنها ۲۸ درصد بوده است؛ در حالی‌که استفاده کاربران از موتورهای جستجوی محلی دیگر به نام یاندکس^[۹] به عنوان رهبر بازار در روسیه ۶۴ درصد و از شرکت رامبلر^[۱۰]، ۵۳ درصد بود. این دو رقیب محلی تقریبا ۹۱ درصد از بازار تبلیغات در وب‌سایت‌های جست‌وجوگر روسیه را به خود اختصاص داده‌اند. مشکلات شرکت گوگل تا حدی به خاطرپیچیدگی‌های زبانی^[۱۱] است: در دستور زبان روسی، اسم ها سه جنس دارند و درشش حالت صرف می شوند. فعل‌ها نیز خیلی بی‌قاعده هستند و معنای کلمه‌ها نیز به پسوند انتهایی یا زمینه آنها، بستگی دارد. علاوه بر این، رقبای محلی در وب‌سایت‌های خود سازگاری بهتری با نیازهای محلی ایجاد کرده‌اند؛ برای مثال از طریق بانک‌های قدیمی، مکانیزم‌های پرداخت را به شکلی طراحی کرده اند که بتواند جایگزینی برای هزینه های غیرضروی کارت‌های اعتباری و زیرساخت های پرداخت آنلاین باشد. اگرچه گوگل از سال ۲۰۰۳ به بعد نفوذ خود را تا ۲ برابر افزایش داده است، اما لازم است شرکت گوگل به صورت فیزیکی در روسیه حضور داشته باشد و مهندسانی را در این کشور استخدام کند و این خود بر اهمیت حضور فیزیکی در کشورهایی که در آن سرمایه‌گذاری می‌شود، تاکید می‌کند.

مشکلات آشکار شرکت گوگل با سانسورهای چین، دلایل متفاوتی از اهمیت مرزها در جهانی‌شدن را نشان می‌دهد: دولت‌ها در ایجاد شبکه‌های ملی بسته و اعمال قوانین محلی، مهارت بسیار زیادی دارند (تکنولوژی‌های شناسایی موقعیت جغرافیایی کاربران اینترنت که در حال توسعه هستند). نه فقط کشورهای دیکتاتوری^[۱۲] که از تکنولوژی برای اهداف خود استفاده کرده‌اند؛ بسیاری از صاحب‌نظران، موفقیت دولت فرانسه در سال ۲۰۰۰ برای محدود کردن فروش خاطرات نازی^[۱۳] از طریق یاهو را کلید اصلی موفقیت دولت فرانسه در این رابطه، می‌دانند. دخالت ایالات متحده در ممنوع کردن قماربازی آنلاین^[۱۴] در سال ۲۰۰۶، نیز احتمالا بزرگ‌ترین تأثیر اقتصادی را داشته است.

مفاهیم مرتبط با موانع موجود برای اینترنت در کتابی با عنوان “تصور باطل از جهانی بدون‌مرز”^[۱۵] آمده است. در این کتاب نویسنده استدلال می‌کند که “آنچه ما زمانی آن را شبکه جهانی نامیدیم، به مجموعه‌ای از شبکه‌های دولت- ملت^[۱۶] تبدیل شده است” فصل ۲ به موانع موجود بر سر راه فعالیت اقتصادی فرامرزی به‌طور کلی‌تری نگاه می‌کند و به‌منظور تفکر عمیق‌تر در موردتفاوت‌های بین کشورها، آنها را در چارچوب فاصله‌ای (فرهنگی، اجرایی، جغرافیایی، اقتصادی) جمع‌آوری و طبقه‌بندی کرده است.

بخش های بعدی:

بخش سوم: ارزش در جهانی از تفاوت‌ها

بخش چهارم: رستاخیزی از جهانی شدن (مثالی از کوکاکولا)

بخش پنجم: تسلیم در برابر تفاوت‌ها

بخش ششم: در بازارهای بین المللی فاصله ها را جدی بگیرید

بخش هفتم: فاصله ها در مسیر بین المللی شدن

بخش هشتم: نیمه جهانی شدن، از هند و چین تا آمریکا، کدام استراتری؟

بخش نهم: چرا جهانی شدن؟

موردکاوی: سیمکس: ارزش آفرینی از طریق گسترش کسب و کار سیمان در فرامرزها

بخش دهم: استراتژی‌هایی برای ارزش آفرینی جهانی

[۱]. Stagnation and Reversal

[۲]. VOIP

[۳]. Frances Cairncross

[۴]. Internet Traffic

[۵]. Peer-to-Peer Traffic

[۶]. Hub

[۷]. Offshored

[۸]. Sergey Brin

[۹]. Yandex

[۱۰]. Rambler

[۱۱]. Linguistic Complexities

[۱۲]. Totalitarian Governments

[۱۳]. Nazi Memorabilia

[۱۴]. Online Gambling

[۱۵]. Telling Subtitle Illusions of a Borderless World

[۱۶]. Nation-State Networks