۱-   مصاحبه با دیتر رمس، سرطراح شرکت براون

۱-۱-  مقدمه

از سری مباحث اقتصاد خلاق “اقتصاد مبتنی بر خلاقیت”، در اینجا مصاحبه ای با دیتر رمس سرطراح تاثیر گذار شرکت براون آورده می شود. دیتر رمس (زاده ۲۰ می ۱۹۳۲، ویسبادن آلمان) طراح صنعتی به نام آلمانی است. نام او با محصولات شرکت براون آلمان و مکتب کارکردگرا در طراحی صنعتی آمیخته است. رویکرد ساده گرایانه و اعتقاد او به “کمتر ولی بهتر” در طراحی باعث به وجود آمدن یک کیفیت بی زمان در کارهایش شده که طراحی بسیاری از محصولات دیگر را تحت تاثیر قرار داده است.

۱-۲-  کلمات کلیدی

دیتر رمس-خلاقیت-اقتصاد مبتنی بر خلاقیت-طراحی زیبا-مکتب کارکردگرا-کمتر ولی بهتر-براون-اپل-بین الملل- آلمان- استراتژی طراحی- استراتژی- محیط زیست- توسعه پایدار

۱-۳-  متن مصاحبه

سوال: چگونه کار خود را به عنوان یک طراح  شروع کردید؟ آموزشهای پیشین شما چه بود؟

دیتر رمس: من مطالعاتم را در رشته معماری در سال ۱۹۴۷ در مدرسه هنر ویسبادن شروع کردم، من به طراحی داخلی علاقه مند بودم ولی همیشه تاکیدم بر معماری بود. بعد از اینکه مدرسه را تمام کردم به یک شرکت معماری در آلمان به نام اپه پیوستم که با اسکیدمور و اوئینگ اند مریل کار می کرد در نتیجه من با آنچه که در معماری آمریکا اتفاق می افتاد آشنا شدم. بعد از جنگ (جهانی دوم) زمانه خیلی جالبی بود آن وقتها مثل یک شروع جدید در آلمان بود. یک روز یکی از همکاران من آگهی استخدام معمار برای شرکت براون را دید و به من گفت: ” چرا با اینها تماس نمی گیری شاید استخدام بشی”  در آن زمان من علاقه ای به این کار نداشتم ولی همکارم مداوم اصرار می کرد خب من هم برایشان رزومه فرستادم، براداران براون را ملاقات کردم و استخدام شدم. آنجا سال ۱۹۵۶ دیگر بیشتر طراح صنعتی بودم تا معمار و با وجود اینکه کارهای طراحی صنعتی زیادی برای براون و برخی شرکتهای دیگر انجام دادم، اما هیچ وقت بستگی خود را با معماری قطع نکردم.

شکل۱ برادران براون (آرتور و اروین) ۱۹۵۰

شکل ۲ سیستم طبقه بندی /تاقچه بندی ۶۰۶ طراحی شده توسط دیتر رمس

سوال: آیا می توانید در مورد اینکه چگونه معماری بر کار طراحی صنعتی شما تاثیر گذاشت صحبت کنید؟

دیتر رمس: بدون شک معماری تاثیر مهمی داشت، به ویژه سبک معماری معمارانی که به وسیله فاشیستها به آمریکا رانده شده بودند.   میس ون دو روه و  والتر گروپیوس  معمارانی بودند که من از آنها تاثیر زیادی گرفتم و هم در آن زمان و همین حالا هم  کارهایشان را در نیویورک و شیکاگو بسیار برجسته می دیدم. اما معماری مرا در ابعاد دیگر نیز تحت تاثیر قرار داد یه عنوان مثال رویه های کاری. سر معماران در اسکیدمور و اپه همه جزییات را هنگام طراحی مورد مطالعه و بررسی قرار می دادند تا تمام جزییات پیشاپیش روشن گردد. این روش کار مرا در طراحی صنعتی خیلی تحت تاثیر قرار داد. در طراحی صنعتی هر چیز مربوط به تولید باید به وسیله مدلها و پروتوتایپها پیشاپیش مشخص گردند وگرنه نمی توان به مرحله تولید رفت. یک طراح باید درباره چیزی که می خواهد بسازد و چگونگی ساخت آن به طور دقیق تفکر و تعمق کند. در هر دو صنعت معماری و طراحی صنعتی هزینه تغییر در مراحل بعد بسیار زیادتر از هزینه تمهیدات و تدارکات در زمان طراحی است. پس من چیزهای زیادی از معماری یاد گرفتم.

شکل ۳ طرحهای دستی اولیه گرامافون اس کی ۴، دیتر رمس، ۱۹۵۶

سوال: شما چگونه فلسفه طراحی خود را تعریف می کنید؟

من همیشه دنبال این بودم که چیزها پایدار و ماندگار باشند. منظورم به وجود آوردن محصولات با دوام، محصولاتی که پیش از موعد کهنه نشوند و از مد نیفتند، محصولاتی که نسبت به زمان خنثی باشند و بتوانید آنها را برای مدت بیشتری نگه دارید. من فلسفه طراحی خود را ۱۰ نکته خلاصه کرده ام. راستش من خیلی متعجب هستم که مردم –به خصوص دانشجویان جدید- هنوز آنها را قبول دارند. من قصد نداشتم که این ده نکته تا ابد بر روی سنگنبشته بمانند و انتظار داشتم در گذشت زمان تغییر پیدا کنند. اما ظاهرا در پنجاه سال گذشته تغییر زیادی اتفاق نیفتاده است، خوب پس هنوز حتی امروزه هم آنها مورد قبول هستند.

سوال: می توانید این ۱۰ نکته را برشمارید؟

• طراحی خوب نوآورانه است
• طراحی خوب باید مفید باشد
• طراحی خوب زیباست
• طراحی خوب محصول را قابل فهم می کند.
• طراحی خوب صادقانه است
• طراحی خوب ساده است
• طراحی خوب ماندگار است
• طراحی خوب در همه جزییات همگن و استوار است.
• طراحی خوب دوستدار محیط زیست است
• طراحی خوب طراحی در کمترین حد ممکن است.

سوال: چگونه طراحی از ۵۰ سال گذشته تاکنون تغییر کرده است؟

چیزی که این روزها مرا آزار می دهد، به ویژه در رسانه ها، این است که طراحی به عنوان یک دستاویز برای سبک زندگی استفاده می شود. من از بی فکری و بی بند و باری بسیاری چیزهایی که تولید و به بازار عرضه می شود، آزرده می شوم. چیزهای بی مصرف زیادی به وجود آمده اند، نه فقط در محصولات مصرفی بلکه در معماری و تبلیغات هم همین حالت وجود دارد. ما چیزهای بی مصرف زیادی دوروبرمان است تا آنجا که میگویم این غیرانسانی است. این وضعیت فعلی است البته در حقیقت این مشکل همیشه وجود داشته است. ما باید نحوه برخورد خود با منابعمان و تلف کردن آنها را تغییر دهیم. ما باید از عادت دور انداختن دست بکشیم، چیزها می توانند و باید بیشتر عمر کنند. آنها باید به گونه ای طراحی شوند که بتوانند دوباره استفاده شوند. ما باید از محیط زیستمان بهتر مراقبت کنیم و این به معنای اینست که نه تنها محیط شخصی بلکه شهرها و منابعمان نیز باید مراقبت کنیم. این آینده طراحی است: بهتر مراقبت کردن از عناصر اصلی. در غیر این صورت من مطمئن نیستم که آینده سیاره مان چه خواهد بود. طراحان باید این مسوولیت را به عهده بگیرند و برای این ما به حمایت دولتها نیاز داریم؛ برای حل مشکل زیست محیطی و چگونگی شکل دهی به شهرهایمان به حمایت سیاسی نیاز داریم. به عنوان طراح ما  این کار را نه تنها برای خودمان بلکه برای جامعه مان باید انجام دهیم. جوامع نه تنها برای تعاملات بین مردم به صورت دمکراتیک بلکه برای زندگی به طور دمکراتیک به حمایت دولتها نیاز دارند. این چیزی است که من همان اوایل یاد گرفتم مدرسه اولم به عنوان وارث باهاوس با کمک آمریکاییها – طرح مارشال در دهه ۵۰- به وجود آمد. این مدرسه با این نیت تاسیس شد که مردم به صورت آزادانه تر و دمکراتیک تر از راه طراحی با یکدیگر تعامل کنند. من هنوز این ایده را خیلی خیلی جالب و مهم می انگارم که بایستی دوباره به کار رود.

شکل ۴ اپل آی پاد و رادیو جیبی تی ۳ براون

سوال: اگر الان می خواستید یک کامپیوتر طراحی کنید، چه شکلی می شد؟

مثل یکی از محصولات اپل می شد. در بسیاری از مجلات  یا در اینترنت مردم محصولات اپل را با چیزهایی که من طراحی کرده ام مقایسه می کنند مثلا با رادیو ترانزیستوری سال ۱۹۶۵ یا ۱۹۵۵. به عقیده من طراحی های اپل از لحاظ زیبایی شناسی  درخشان است و من آنها را تقلید حساب نمی کنم، آنها را تحسین خود می دانم.

شکل ۵ آی مک ۲۴ (iMac 24) و تلویزیون آتلیه (Atelier) براون

شکل ۶ پاورمک جی ۵ /مک پرو(PowerMac G5/Mac Pro) و رادیو تی ۱۰۰۰(T1000 radio) براون

 سوال: واکنش شما به هنگام دیدن اشیایی که طراحی ضعیف دارند چیست؟

عصبانی می شوم. چیزهایی که خیلی مرا عصبانی می کنند چیزهای زرق و برق دار مدرن است. چیزهای قدیمی تر کمتر مرا عصبانی می کنند، آنها مربوط به گذشته هستند. اما من به دلیل وجود بسیاری چیزهای بد و غلط و اضافی در جهان عصبانی هستم. من از اینکه برای حل مشکلات زیست محیطی دیگر طراحی انجام نمی شود خشمگینم. برای مثال من معتقدم که انرژی خورشیدی باید بیش از پیش در معماری جدید به طور یکپارچه در نظر گرفته شود. ما در آینده به انرژی های تجدیدپذیر نیاز داریم که باید الف) در ساختارهای موجود آمیخته شود ب) در ساختارهای جدید و تازه خود را نشان دهد. همه ما در این سیاره مهمانیم و همه ما باید برای سالم نگهداشتن آن برای آینده باید تلاش بیشتری کنیم.

سوال: نظرتان در مورد تغییرات فرآیند طراحی به واسطه تکنولوژی های جدید چیست؟

من همیشه نظرم این بوده که نوآوری یک جنبه مهم کار است. به عنوان مثال وقتی که ۱۰ اصل طراحی خودم را بیان کردم، منظورم این بود که نواوری های فنی و نه ظاهری ما را جلوتر خواهد برد. نوآوری باید از درون باشد و سپس برون را تحت تاثیر قرار دهد. این فهم من از نوآوری است. به همین دلیل تکنولوژی های جدید بی نهایت مهم هستند، ما نباید آنها را محکوم کنیم یا از آنها متنفر باشیم. ما مجبوریم که با تکنولوژی های جدید کنار بیاییم و زندگی کنیم. اما این تکنولوژی ها نباید هرز روند و یا برای کشتن دیگران استفاده شوند. در عوض آنها باید برای بهبود زندگی ما در این سیاره استفاده شوند. ممکن است که در طی ۱۰-۲۰ سال آینده ما بر سر آب جنگ داشته باشیم. من نمی دانم که آیا همین مقداری هم که داریم را هدر می دهیم یا حفظ می کنیم. بنابراین الویتهای بسیاری وجود دارند که ما فقط با استفاده از تکنولوژی می توانیم مدیریتشان کنیم.

سوال: آیا چیزی باقیمانده که بخواهید اضافه کنید؟

خوب من الان در زمینه طراحی خیلی فعال نیستم، دارم کارهای کمی انجام می دهم که بیشتر در زمینه مبلمان است که آن هم به خاطر تعهداتی که دارم. اما هنوز به چیزهایی که اتفاق می افتد علاقه مندم و آرزوی من اینست که در آینده ما به محیط اطرافمان مسوولانه تر نگاه کنیم و با آن تعامل کنیم. این واقعا آرزوی من است چون معتقدم به زندگی صلح آمیز مان در کنار یکدیگر کمک می کند. به همین دلیل اگر قرار باشد دوباره درگیر مسایل این دنیا بشوم نمی خواهم که یک طراح باشم چون معتقدم در آینده اهمیت داشتن چیزهای زیاد کمتر خواهد بود و مهمتر این خواهد بود که دقت کنیم کجا و چگونه زندگی کنیم.