پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این بخش، بخش قبلی این موردکاوی را از طریق لینک زیر مطالعه نمائید:
یونیلیور هیچ سیاست معینی برای نحوه ورود به یک کشور و حضور در آنجا ندارد. ترجیح بر این است که به تنهایی وارد شوند و کنترل کامل عملیات را با در دست داشتن صد در صد مالکیت در اختیار داشته باشند، به این طریق دسترسی به نیروی حرفهای بومی نیز فراهم میشود. مالکیت اشتراکی با کسبکارهای محلی، دولت یا سرمایهگذاران عمومی در کشور میزبان نیز در صورت مناسب بودن شرایط انجام میشود، مانند هند و اندونزی.
قدمت یونیلیور سبب شده است که در مناطق مختلف جهان سابقه حضور طولانی داشته باشد. برای مثال یک دفتر فروش صابون و پودر صابون که در یک کشور دایر شده بود، به سرعت تبدیل به محلی برای تولید در همان کشور شد و سپس توسعه گسترده محصولات و انواع هر محصول را با گسترش بازار به همراه داشت. تولید محصولات بهداشت فردی، مواد غذایی و سایر فعالیتها در ادامه تولید صابون و شویندهها، توسعه پیدا کرد؛ و از آنجاییکه یونیلیور در هریک از این حوزهها جزو اولینهای بازار بود، محصولاتش جایگاه غالب را تسخیر کردند. در بسیاری از موارد این جایگاه با کسب حق مالکیت تقویت شد.
در ابتدای دهه ۹۰ میلادی، گروه در ۱۲ کشور از طریق زیرمجموعههایش فعالیت میکرد و به جز سنگاپور و هنگ کنگ در سایر نقاط تولید داشت.
در دهه ۸۰ میلادی یونیلیور توانست موفقیت گستردهای در حفظ و اغلب توسعه موقعیتی پایدار و قدرتمند در محصولات صابونی، مواد پاککننده و شوینده بدست آورد. تاکیدی که اخیرا بر به اشتراک گذاشتن ایدهها و انتقال سریع مفاهیم به همگان شده بود، منجر به انتقال یک ایده بازاریابی موفق برای مواد شوینده از استرالیا به امریکا شد، و این محصول توانست در جایگاه دوم بازار امریکا قرار بگیرد.
سیر تاریخی توسعه یونیلیور در آسیا-اقیانوسیهاسترالیا: شرکت توزیع محصولات صابونی در استرالیا را در سال ۱۸۸۸ آغاز کرد و تولید محلی سال ۱۸۹۸ در شهر سیدنی شروع شد. تا سال ۱۹۹۰ بخش اعظم فعالیتهای شرکت توسط یک هولدینگ که زیرمجموعه گروه اصلی بود سازماندهی و انجام میشد؛ و عملیات تمام گروهبندیهای محصولی را به جز گروه تجارت-کشاورزی تحت پوشش داشت. شرکت بیش از ۴۷۰۰ نفر را در استخدام داشت و در طول این سالها سرمایهگذاری گستردهای برای آموزشهای مدیریتی و توسعه انجام داده است. بسیاری از برندهای یونیلیور در گروه مواد شوینده و محصولات بهداشت فردی رهبری بازارهای اصلی و جانبی را در اختیار داشتهاند. نیوزیلند: رهبری یونیلیور در بازار مواد شوینده به سال ۱۹۱۹ باز میگردد، زمانی که تولید محلی نیز آغاز شد. پس از ۱۹۴۵ شرکت وارد حوزه مواد غذایی و محصولات بهداشت فردی شد و توانست موقعیت مطلوبی در بازارهای بهداشت دهان و دندان، مو و مراقبت از پوست بدست آورد. به طور کلی عملکرد مواد غذایی ناموفق بود؛ اما در سال ۱۹۸۸ حق مالکیت، این امکان را برای گروه ایجاد کرد که بر بازار چیره شود. در نتیجه، سال ۱۹۹۰ بیش از ۵۰ درصد فروش یونیلیور در نیوزلند از محل مواد غذایی کسب شد. عملیات از طریق یک زیرمجموعه با مالکیت کامل یونیلیور هدایت میشد. فیلیپین: حضور یونیلیور در این کشور به ۱۹۲۷ بازمیگردد. در ۱۹۹۰ شرکت یکی از ۲۵ کمپانی برتر با بیشترین درآمد فروش بود. زیرمجموعه کاملا در مالکیت یونیلیور بود. تولیدات شرکت طیف وسیعی از محصولات مصرفی بستهبندیشده را در بر میگرفت که به طور مشخصی عملکرد مطلوبی (رهبر بازار یا دومین جایگاه در بازار) در حوزه محصولات بهداشت فردی داشتند. تایلند: در آغاز قرن بیستم یونیلیور به دریافت گواهینامه سلطنتی نائل شد و اولین کارخانه خود را در تایلند به سال ۱۹۳۲ تاسیس کرد. شرکت به طور مستمر سوددهی داشته و رهبری بازار در مواد صابونی، شویندهها و محصولات بهداشت فردی را در اختیار دارد. در سال ۱۹۹۰ یونیلیور بزرگترین تولیدکننده محصولات مصرفی در تایلند بود. هدف کلیدی برای آینده تولید مواد غذایی بود. مالزی: شروع فعالیت یونیلیور در مالزی به اوایل ۱۹۳۰ برمیگردد و در سال ۱۹۵۲ اولین شرکت خارجی بود که تولید محلی را در این کشور آغاز کرد. مالزی کماکان یکی از تامینکنندگان مهم مواد خام برای گروه یونیلیور است. تولید محصولات بهداشت فردی، ۱۹۶۳ آغاز شد و با تولید مواد غذایی و کسب حق مالکیت در دهه ۸۰ میلادی توسعه یافت؛ تا پایان این دهه فعالیت شرکت طیف کاملی از اغلب گروههای محصولی را پوشش میداد و در بازار جایگاه اول یا دوم را در اختیار داشت. ۲۵ درصد از کل فروش شرکت در مالزی، صادر میشد. در راستای قوانین مالزی، ۷۰ درصد مالکیت این زیرمجموعه در اختیار یونیلیور و ۳۰ درصد متعلق به شرکتهای سرمایهگذاری محلی بود. اندونزی: شروع فعالیت با کارخانهی صابونی بود که در ۱۹۳۳ تاسیس شد و در ۱۹۳۶ کارخانه تولید روغنهای غذایی. ۱۹۴۱ تولید انواع خمیردندان و سایر محصولات بهداشتی نیز شروع شد. در ۱۹۸۰ تمام کارخانهها و شرکتها ادغام و به یک زیرمجموعه واحد تبدیل شدند که در سال ۱۹۹۰ بزرگترین شرکت تولیدکننده کالای مصرفی در اندونزی بود. سنگاپور: حضور یونیلیور در این بازار کوچک در ۱۹۵۴ با گشایش یک شعبه از دفتر مالزی شروع شد. تا پیش از ۱۹۵۹ فروش از طریق نمایندهها انجام میشد، پس از آن یک تیم فروش برای فروش یک سری محدود از برندهای صابون و شویندهها استخدام شدند. پس از استقلال سنگاپور در ۱۹۶۵ یک کارخانه برای تولید مواد شوینده و چربیهای خوراکی تاسیس و در سال ۱۹۸۷ تعطیل شد (۲۲ سال فعالیت). تولید محصولات بهداشت فردی در ۱۹۷۶ و مواد غذایی در ۱۹۷۹ شروع و به کسب حق امتیاز انجامید. اغلب محصولات در حوزههای مورد نظر یونیلیور تا سال ۱۹۹۰ اشباع شده و رقابت تنگاتنگی در جریان بود. به جز یک مورد، تمام محصولاتی که در سنگاپور فروخته شد وارداتی بودند؛ با این وجود سنگاپور یک پایگاه منطقهای مناسب بود. هنگ کنگ: تا پیش از ۱۹۴۹ شعبه یونیلیور در هنگ کنگ در واقع انبار کارخانه صابون شانگهای بود که در ۱۹۲۴ تاسیس شده بود. پس از ۱۹۵۴ اموال و مدیرانی که داوطلبانه شانگهای (موطن) را ترک کردند به شعبه هنگ کنگ منتقل شدند که صادرات به چین را انجام میداد. بعدا سرمایهگذاریهای مشترکی که با چین انجام میگرفت مستقیما از لندن مدیریت میشد. پس از یک دوره رکود در دهه شصت و هفتاد میلادی، کسبوکار به واسطه صادرات به چین در دهه هشتاد رونق گرفت. در سال ۱۹۸۹ فعالیتهای تجاری چین و هنگ کنگ تحت ریاست مدیرعامل زیرمجموعه هنگ کنگ یونیلیور، ادغام شد. یک سال بعد، اگرچه بازاریابی برای چین همچنان از طریق دفتر هنگ کنگ مدیریت میشد، اما بخش اعظم فعالیت این دفتر به پشتیبانی عملیات تجاری یونیلیور در چین اختصاص یافت و به عنوان مفری به چین، تمرکز این واحد به سرعت در حال تغییر بود. چین: در ۱۹۹۰یونیلیور سه سرمایهگذاری مشترک در شانگهای داشت که همگی به دفتر هنگ کنگ گزارش میدادند. اولین قرارداد در ۱۹۸۷ بسته شد جهت تولید صابون و مواد شوینده، دومین (۱۹۹۰) قرارداد مربوط به تولید محصولات مراقبت پوست و سومین (۱۹۸۹) تولید مارگارین و بستنی (مواد غذایی) را آغاز نمود. یونیلیور تعهد خود را به چین با افزایش سرمایهگذاری علیرغم حوادث میدان تیانانمن (۱۹۸۹) نشان داد. یونیلیور برآورد کرد که تا سال ۱۹۹۵ مبالغی که در اولین سرمایهگذاری مشترک هزینه شده بود را بدست میآورد. ژاپن: زیرمجموعه یونیلیور در ژاپن در قالب سرمایهگذاری مشترک در ۱۹۶۴ دایر شد. یونیلیور سهم شراکت خود را از ۴۵ درصد به ۷۹.۹ درصد رساند (۱۹۷۴)؛ و در ۱۹۸۶ مالکیت ۱۰۰ درصدی زیرمجموعهاش را در اختیار گرفت؛ که نشانهای از اتخاذ رویکردی تهاجمی بود. از اواسط دهه هشتاد تا ۱۹۹۰ شرکت در سه کارخانه تولید میکرد و به رشد بالایی دست یافت، و توانست جایگاه متمایزی را در بازار محصولات مراقبتی مو، نرمکننده البسه و موادغذایی یخزده کسب کند. با در نظر گرفتن اهمیت ژاپن در دنیا و منطقه، شرکت مصمم بود که در آینده سرمایهگذاری اساسی انجام دهد. تایوان: یونیلیور در ۱۹۸۴ پنجاه درصد سهم یک شرکت که پودر شوینده و صابون تولید و عرضه میکرد را در یک سرمایهگذاری خارجی خریداری نمود. یونیلیور به مرور توانست ۹۲.۲ درصد از سهام این شرکت را در اختیار بگیرد. برندهای محصولات بهداشت فردی در سال ۱۹۸۸ راهاندازی شدند و در ادامه محصولات غذایی نیز اضافه شدند. کره جنوبی: یک سرمایهگذاری مشترک در سال ۱۹۸۵ با هدف فروش مواد شوینده منعقد شد. در ۱۹۹۳ شرکتی با مالکیت کامل تاسیس شد. |
شرکت در ایجاد جایگاهی مقتدر و باثبات در حوزه محصولات بهداشت فردی به خصوص محصولات مراقبتی مو موفق عمل کرد. برندها در کشورها یکی پس از دیگری همراه با سازگار کردن بومی دایر میشدند. نقطه قوت اصلی یونیلیور در آسیای جنوب شرقی، فروش ساشههای یکبار مصرف خمیردندان و شامپو بود.
“شما اینها را در هر روستایی میتوانید پیدا کنید؛ که به معنای یک سیستم بینظیر لجستیک و فروش است؛ ما میلیونها از این ساشهها را تولید میکنیم . . . ما سه بار در هفته به یک مشتری محصول میفروشیم. لذا باید ذائقهی آنها را بدانید و به مقدار کافی در هر نقطهای موجودی داشته باشید. شما باید ریشههایی عمیق در بازار داشته باشید . . . نیروی محرکه تیم بازاریابی ما در اندونزی، فیلیپین، تایلند . . . افراد تیم بازاریابی ما از افراد محلی هستند، به اضافه تعدادی خارجی برای آموزش و هدایت آنها.”
گروه یونیلیور تنها در مورد ایجاد تجارت مواد غذایی در آسیای شرقی عملکرد ناموفقی داشت. با اینکه مواد غذایی ۵۰ درصد از کل تجارت یونیلیور را تشکیل میدهد، این رقم در حوزه آسیا صرفا ۱۵ درصد بود. این مسئله در وهله اول ناشی از این بود که بازار اروپای غربی مبنای اطلاعاتی یونیلیور بود. لذا اخیرا گروه در تلاش است “از شناخت بازار ما در آسیا استفاده کند، آن را در حوزه مواد غذایی و اینکه افراد چطور خانوادههای خود را تغذیه میکنند تعمیم دهد و در نهایت این دانستهها را با دانش اولیه ما پیوند داده و در جهت خلق فرصتهایی با ارزش افزوده به کار بندد.”
موفقیت دفتر تایلند در تجارت بستنی که از سری سرمایهگذاریهای مستقیم خارجی نوبنیان[۱] به شمار میآمد، مشوقی برای اقدامات شرکت شد. تلاش بر این بود که موفقیتهایی مشابه در نقاط دیگر تکرار شود. تا جایی که سایر محصولات موفق یونیلیور مدنظر بودند، “همه در حال سرمایهگذاری در اقیانوسیه-آسیا هستند و ما به عنوان اشخاصی که در این منطقه موقعیتی داریم، مورد هدف رقبای جدید قرار گرفته، لذا به خودمان مغرور نیستیم.”
در گذشته میراث یونیلیور مبنی بر استقلال محلی به این معنی بود که محصولات اغلب بدون اینکه لزومی داشته باشد با محیط سازگار میشدند، “که از قانون بازده نزولی هم فراتر رفته بود.” با اینکه عملیات تحقیق و توسعه در انگلستان انجام میشد، رویکرد یونیلیور همیشه مبنی بر این بود “که در ایجاد سازگاری فراتر از محصول عمل کند… من میگویم ما در هر کشوری بهطور کامل بومیمحور هستیم.”
برای مثال در حوزه بهداشت فردی، “ما محصولات را برای بازار محلی طراحی میکنیم . . . ما محصولات را با آزمودن بر اساس علائق اندونزیها و تائیها طراحی میکنیم، لذا کاری که ما انجام میدهیم بسیار فراتر از سازگار کردن محصول است.” اگرچه مواجه با “گرایش به اقتصادهای تولید انبوه، سرعت بالای نوآوری و انعطافپذیری در واکنش به تمایلات بازار، مدیران ارشد را متقاعد کرد که چنین رویکردی یک نقص بهشمار میرود.”
آنها به این نتیجه رسیدند که “شاید در برخی موارد زیادهروی کردهایم.” در پایان دهه هشتاد میلادی هدف جدید این بود که سعی کنند با یک ایده متعلق به جنوب شرقی آسیا آغاز نموده و سپس به صورت جزئی برای فیلیپین، اندونزی و سایر کشورها سازگار شود. “پیشتر ادعا میشد فروش مواد شوینده در هیچ جای دنیا مانند فیلیپین نیست. حال میبینیم که توجه به شامپوها و مواد شوینده در تمام کشورها اهمیت دارد. چیزی که لازم است، دقت و توجه کافی است.”
بخش بعدی:
[۱] Greenfield Operation
ما گروهی از مدیران و متخصصان مدیریت، مهندسی، استراتژی و بازاریابی با تجربه بین المللی هستیم که در پی ارتقای سطح دانش کاربردی مدیریت در پهنه صنعت و تجارت کشوریم. در این راه آماده ارایه خدمات در شاخه های کسب وکار گوناگون و صنایع مختلف هستیم.
آدرس: تهران، دهکده المپیک، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری
شماره تماس: ۰۹۱۹۸۳۶۶۳۶۱
ایمیل: Ibc.consulting2020@gmail.com
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.