Menu
به طور کلی انواع تجارت متقابل از نظر وجود مبالغ مالی در قرارداد به دو دسته کلی تقسیم می گردد:
الف) قراردادهایی که مبتنی بر نقل و انتقال پول نیستند
ب) قراردادهایی که مبتنی بر نقل و انتقال پول هستند
روش های ورود به بازارهای بین المللی, صادرات, واردات, تراز تجاری, کانال های صادراتی, جهانی شدن, اتحاد استراتژیک, سرمایه گذاری مستقیم خارجی, همکاری مشترک, بازار خارجی, صادرات مستقیم, صادرات غیر مستقیم, اتحادهای استراتژیک, مجوز تولید, قرارداد فرانشیزی, قرارداد مدیریتی, طرح های کلید در دست, تجارت متقابل
این نوع مبادله تهاتری، سنتی یا خالص نیز نامیده می شود. این حالت دارای کمترین پیچیدگی است و قدیمی ترین شکل بازرگانی دوجانبه و غیرپولی محسوب می شود. در واقع این روش تبادل مستقیم کالا یا خدمات بین دو طرف است بدون اینکه هیچ پولی رد و بدل شود. در مبادله پایاپای روش توزیع بین شرکای تجاری بیشتر حالتی مستقیم دارد و واسطه ای وجود ندارد. از ویژگی های عمده این روش، مبلغ کمتر معامله در مقایسه با سایر روشهای تجارت متقابل است. از طرفی اینگونه معاملات اغلب در شرایط بحرانی همچون جنگ، انزوای سیاسی و وجود تحریم های اقتصادی و بیشتر میان همسایگان یا کشورهای متعلق به یک ایدئولوژی سیاسی شکل می گیرند. به دلیل ویژگی های فوق این روش در مقایسه با روش های دیگر، روشی کم کاربردتر است .
قراردادهای تسویه ای در واقع قراردادهای دوجانبه تجاری/ مالی هستند که میان دو دولت منعقد می گردد. بر اساس این قرارداد دو طرف توافق می کنند تا مبالغ معینی کالا و خدمات را در یک دوره زمانی مشخص مثلاً یک ساله با یکدیگر و بدون آنکه در این میان پولی رد و بدل شود، تبادل کنند.
بر اساس این روش، هر کشور در بانک مرکزی خود یک حساب تسویه به نام طرف دیگر باز می کند و به اندازه مبلغ مقرر در قرارداد، حساب یادشده را طلبکار می کند. مبالغ این دو حساب معمولاً مساوی و به یک ارز معتبر خارجی است. صادرکنندگان هر کشور به کشور دیگر، پول کالای صادراتی را از بانک مرکزی کشور خود و به شکل پول داخلی خود دریافت می کنند و بانک مرکزی هر کشور، به میزان هر پرداخت، حساب یادشده را بر اساس نرخ تبدیل ارز مقرر در قرارداد بدهکار می کند تا مبلغ حساب باز شده به مرور به صفر برسد. در صورتی که تا پایان مدت قرارداد پولی در حساب مانده باشد، دو بانک مرکزی پول را صفر می کنند و در صورت توافق مجدد برای سال یا دوره زمانی بعدی، مابه التفاوت حساب را پر می کنند تا به سقف پیشنهادی در قرارداد برسند.
نکته دیگر آنکه در این گونه قراردادها معمولاً موارد کلی مورد توافق طرفین قرار می گیرد که به شرح زیر است:
شایان ذکر است که اینگونه توافقات که ماهیتی تهاتری دارد، بیشتر به دلیل کمبود منابع ارزی کشورها، اتخاذ سیاست های محدودکننده واردات (برای جلوگیری از خروج ارز)، کنترل ارز، غیرقابل تبدیل بودن پول داخلی و چندنرخی بودن قیمت ارز، شکل می گیرند.
قرارداد تجارت واگذاری، قراردادی است که بر اساس آن یکی از طرفین تجارت متقابل به جای این که شخصاً تعهد متقابل خود را انجام دهد، آن را به شخص ثالثی میسپارد تا او آن تعهد را اجرا کند. این شخص ثالث میتواند در دو حالت نقشآفرینی کند:
الف) بسیاری اوقات صادرکننده خارجی علیرغم آنکه در نتیجه توافقات تجارت متقابل همچون خرید متقابل، متعهد به خرید میزان مشخصی کالا و خدمات از کشور میزبان شده است، تمایلی برای خرید کالاهای ارائه شده توسط کشور میزبان برای خرید را ندارد. این گونه صادرکنندگان برای آنکه بتوانند از یک سو تعهدات خرید خود را در روش خرید متقابل عملی کنند و از طرفی کالایی را که مطلوب نظر آنها نیست از کشور میزبان خریداری نکنند، به شخص ثالثی روی می آورند که به کالای کشور میزبان احتیاج دارد و یا می تواند در بازار بین الملل آن کالا را بفروشد. در این حالت میان صادرکننده و شخص ثالث قراردادی شکل می گیرد که تحت عنوان تجارت واگذاری شناخته می شود.
ب) در صورتی که در تسویه تهاتری، میزان صادرات یک کشور به کشور دیگر بر اساس اسناد بانک مرکزی کمتر باشد، کشور یاد شده می تواند در قالب یک قرارداد واگذاری، حجم و مبلغ صادراتی باقیمانده را به شخص ثالثی منتقل نماید تا بر اساس قدرت صادرات شخص ثالث در محصولات و خدمات مطرح شده در قرارداد تسویه تهاتری، تعهدات قراردادی آن کشور نیز انجام شود.
نکته مهمی که در این روش مورد بحث است، رضایت شخص اول و دوم قرارداد است. چرا که اگر حتی شخص ثالث تعهدات یکی از طرفین را بپذیرد اما رضایت طرف مقابل گرفته نشود و در قرارداد نیز چنین چیزی پیشبینی نشده باشد، نمیتوان قرارداد شکل گرفته میان شخص ثالث و یکی از طرفین قرارداد اصلی در تجارت متقابل را قرارداد تجارت واگذاری نامید. بنابراین در صورتی که شرایط اجازه دهد و رضایت طرفین گرفته شود، این قرارداد را میتوان قراردادی مکمل برای قراردادهای تجارت متقابل محسوب نمود.
ب) قراردادهایی که مبتنی بر نقل و انتقال پول هستند
سایر روش های ورود به بازارهای بین المللی:
اتحادهای استراتژیک توافقات قراردادی
اتحادهای استراتژیک: قرارداد فرانشیز
اتحادهای استراتژیک: قرارداد مدیریتی
اتحادهای استراتژیک: طرح های کلید در دست
منبع: کتاب “روش های ورود به بازارهای بین المللی”، نوشته دکتر محمدرضا کریمی علویجه- دکتر ابوالقاسم ابراهیمی – سید مسلم علوی
[۱]. Simple Barter
[۲]. Clearing Arrangements
[۳]. Switch Trading
ما گروهی از مدیران و متخصصان مدیریت، مهندسی، استراتژی و بازاریابی با تجربه بین المللی هستیم که در پی ارتقای سطح دانش کاربردی مدیریت در پهنه صنعت و تجارت کشوریم. در این راه آماده ارایه خدمات در شاخه های کسب وکار گوناگون و صنایع مختلف هستیم.
آدرس: تهران، دهکده المپیک، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مدیریت و حسابداری
شماره تماس: ۰۹۱۹۸۳۶۶۳۶۱
ایمیل: Ibc.consulting2020@gmail.com
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
